MSC to skrót pochodzący od angielskich określeń mezenchymalnych komórek macierzystych, mezenchymalnych komórek stromalnych lub multipotencjalnych komórek macierzystych. W języku angielskim określa się je także mianem “komórek wysyłających lecznicze sygnały”. Ta strona przedstawia krótkie podsumowanie debaty toczącej się wokół powyższej terminologii. Więcej informacji o zastosowaniach MSC w terapiach znajdą państwo na stronie internetowej EuroStemCell dostępnej z poniższym linkiem:
Szukając informacji na temat terapii genowych lub komórkowych niemal natychmiast znajdujemy odnośniki do MSC. Skrót “MSC” zazwyczaj odnosi się do komórek, które mogą różnicować w wiele rodzajów komórek i tkanek. W warunkach laboratoryjnych, poprzez zastosowanie różnych warunków hodowli, te niezróżnicowane komórki mogą zostać zaindukowane do podjęcia różnych ścieżek różnicowania. Komórki te mogą także produkować i wydzielać do otoczenia związki chemiczne, które będą sprzyjały “leczeniu” tkanki.
W zależności od tego, komu zadane zostanie pytanie MSC mogą zostać opisane jako:
- Multipotencjalne komórki macierzyste
- Mezenchymalne komórki macierzyste
- Mezenchymalne komórki stromalne
- Komórki wysyłające lecznicze sygnały (z ang. medicinal signalling cells)
Te różne określenia pojawiały się wraz z postępem badań i gromadzeniem wiedzy na temat biologii i zastosowań terapeutycznych MSC.
Ogromnie ważne jest, aby mieć świadomość, że nie istnieje jeden rodzaj MSC. Określenie “MSC” używane jest wtedy, kiedy opisywane są komórki mające pewne cechy wspólne. Jednak MSC pochodzące z różnych tkanek mogą różnicować w nieco inne rodzaje wyspecjalizowanych komórki. W związku z tym ciągle toczy się dyskusja nad definicją MSC, m.in. nad tym, czy przypadkiem ten termin nie jest zbyt ogólny.
Sprawy terminologii, w odniesieniu do terapii komórkowych i inżynierii tkankowej, komplikuje także fakt, że skrót MSC często jest używany przy opisie komórek izolowanych ze szpiku kostnego. Ta specyficzna populacja komórek może różnicować w tkanki pochodzenia mezodermalnego takie jak: kość, chrząstka, tkanka tłuszczowa, ścięgna, mięśnie czy szpik kostny.
Określenie multipotencjalne komórki macierzyste zostało stworzone, aby opisać populację komórek mających podstawowe cechy komórek macierzystych. Komórki te są zdolne do różnicowania w wiele rodzajów wyspecjalizowanych komórek, a także do samoodnawiania swojej populacji i zachowania tym samym multipotencji. Jednak, nie mają one tak dużej zdolności do różnicowania, jak obserwuje się to w przypadku komórek pluripotencjalnych. Określenie „multipotencjalne” odnosi się do kilku rodzajów komórek macierzystych obecnych w tkankach dorosłych osobników, jest jednak często używane tylko w odniesieniu do MSC. Naukowcy, którzy po raz pierwszy opisali MSC, nie używali do ich charakterystyki określenia „multipotencjalne komórki macierzyste”. Wielu badaczy wyraża zaniepokojenie faktem, że niektórzy używają tego określenia w celu podkreślenia, że proponowane przez nich terapie są bardziej obiecujące niż świadczyłyby o tym dowody naukowe.
W 1991 Arnold Caplan opisał rodzaj komórek wyizolowanych ze szpiku kostnego, które mogły różnicować albo w kość albo w komórki krwi. Określił te komórki mianem mezenchymalnych komórek macierzystych, odnosząc się w ten sposób do ich zdolności do tworzenia tzw. tkanki mezenchymalnej.
W późniejszych latach rozpoczęła się debata, podczas której naukowcy zadali sobie pytanie, czy określenie „mezenchymalne komórki macierzyste” jest odpowiednie . Wiadomo było bowiem, że uzyskanie „czystej” populacji komórek macierzystych było niezwykle trudne. Próbki, które były izolowane z organizmu w celu hodowli lub transplantacji bardzo często zawierały inne rodzaje komórek, nie tylko te macierzyste. Ponieważ komórki te były izolowane z tkanki łącznej określanej jako stroma, naukowcy postulowali, że określenie mezenchymalne komórki stromalne będzie bardziej precyzyjne. Inni naukowcy postulowali, że najistotniejszą cechą MSC nie jest ich multipotencja lub macierzystość, ale ich zdolność do wysyłania sygnałów. Kiedy tkanka ulega zniszczeniu MSC migrują do miejsca uszkodzenia, a tam dzielą się. Jednocześnie wysyłają sygnały, które wpływają na komórki układu odpornościowego, kierując je do miejsca zranienia i stymulując gojenie oraz naprawę tkanki. Naukowcy postulowali, że MSC powinny być określane mianem komórek wysyłających lecznicze sygnały. Angielskie określenie „medicinal signalling cells” nie ma oficjalnego polskiego odpowiednika.
O ile to możliwe, na stronie EuroGCT używana jest terminologia specyficzna dla opisywanych badań naukowych czy terapii wykorzystujących MSC, także tych izolowanych ze szpiku kostnego (np. BMSC, ang. bone marrow-derived MSCs). Tam, gdzie nie jest to możliwe używane jest ogólne określenie „MSC”.
Wiemy, że w społeczności naukowców ciągle toczy się debata dotycząca mechanizmów działania czy nawet „macierzystości” tego rodzaju komórek. Ponieważ jednak komórki te testowane są w różnego rodzaju terapiach komórkowych lub mieszanych uważamy, że istotne jest przedstawienie dokładnych informacji na temat możliwości, ale także ograniczeń związanych z ich potencjalnym wykorzystaniem.
Konsorcjum EuroGCT będzie aktualizowało informacje na temat MSC zgodnie z obowiązującymi poglądami opartymi na wynikach badań naukowych.